Alles over ketonen in je lichaam
Als je diabetes type 1 hebt, moet je niet alleen de glucosewaardes in je bloed meten, maar ook af en toe de hoeveelheid ketonen. De ketonen zeggen namelijk veel over je gezondheid en de werking van je insuline. Hieronder lees je meer over ketonen, ketose en ketoacidose.
Wat zijn ketonen en hoe ontstaan ze?
Ketonen zijn afvalstoffen die vrijkomen als je lichaam vet verbrandt om energie te maken. Normaal gesproken gebruikt je lichaam daarvoor de glucose die in je bloed zit. Maar bij diabetes type 1 lukt dat soms niet. Het lichaam moet dan op zoek naar andere brandstoffen. De enige manier om je hersenen, spieren en organen dan nog van energie te voorzien, is door in hoog tempo vet te verbranden. Bij dat proces komen er ketonen in je bloed terecht. Het proces waarbij je lichaam vet verbrandt in plaats van glucose heet dan ook ‘ketose’.
Waarom te veel ketonen bij diabetes type 1?
Omdat het bij diabetes type 1 niet lukt om de glucose in je bloed met behulp van insuline om te zetten in energie, verbrandt je lichaam soms vet in plaats van glucose. Dat kan komen door een tekort aan glucose, of een tekort aan insuline. Je hebt beide stofjes immers nodig om energie op te wekken. Er kan te weinig glucose in je bloed zitten als je een tijdje niet hebt gegeten, of als je gesport hebt. Een tekort aan insuline kan ontstaan als je jezelf niet genoeg insuline toedient, of als je überhaupt nog niet weet dat je diabetes hebt en dus geen insuline gebruikt. Soms is het lastig om zelf te achterhalen waarom er te veel ketonen in je bloed zitten. Dan kun je het best met je arts in overleg gaan, zodat jullie samen kunnen uitzoeken wat er misgaat.
Gewichtsverlies door ketose bij diabetes type 1
Door ketose kun je bij beginnende diabetes type 1 opeens kilo’s afvallen, zonder dat je gezonder eet of vaker sport. Dit plotselinge gewichtsverlies kan beangstigend zijn. Daarnaast is het niet goed voor je lichaam om zo snel vet te verbranden. De ketonen die daarbij in je bloed terechtkomen kunnen namelijk tot bloedverzuring leiden. Over bloedverzuring kun je hieronder meer lezen.
Bloedverzuring (of ketoacidose)
In kleine hoeveelheden zijn ketonen niet per se slecht voor je. Er komen bijvoorbeeld ook ketonen vrij als je afvalt doordat je veel gezond eet en veel sport. Maar dat zijn normale hoeveelheden. Het plotselinge gewichtsverlies bij diabetes 1 daarentegen, kan ervoor zorgen dat er te veel ketonen in je bloed terechtkomen. Dat heet bloedverzuring (de medische term is ketoacidose). Als je te vaak of te lang last hebt van bloedverzuring, kan dat schadelijk zijn voor je gezondheid. Je raakt verward, en je lichaam droogt uit en verzuurt. Uiteindelijk kunnen zelfs je organen uitvallen. Gelukkig zijn er manieren om in de gaten te houden hoeveel ketonen er in je bloed zitten.
Veel diabetespatiënten hebben een speciale ketonenmeter in huis. Met een ketonenmeter kun je checken hoeveel ketonen er in je bloed zitten. Je kunt tegenwoordig ook een glucosemeter aanschaffen die tegelijkertijd je ketonen meet.
Bij de volgende klachten is het verstandig om je ketonen te meten:
- Je ziet wazig
- Je voelt je futloos
- Je hebt dorst en een droge mond
- Je moet veel plassen
- Je hebt pijn in je buik
- Je voelt je misselijk
- Je adem ruikt naar aceton
Normale waarden bij ketonen meten
De hoeveelheid ketonen in je bloed wordt uitgedrukt in mmol/l (kort voor millimol per liter). Een normale waarde ligt, als je diabetes type 1 hebt, onder 0,6 mmol/l. Dat betekent dat de toegediende insuline goed werkt, en dat je lichaam genoeg glucose kan omzetten in energie.
Een waarde tussen 0,6 en 1,5 mmol/l is iets te hoog. Dat betekent dat je lichaam vet verbrandt in plaats van glucose. Deze waarde is nog niet direct schadelijk voor je, maar je kunt er beter wel voor zorgen dat hij omlaag gaat. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je lichaam glucose kan omzetten in energie. Dan is vet verbranden niet meer nodig. Eet nog iets (als je suikerspiegel het toelaat) en dien vervolgens wat insuline toe.
Als de waarde op je ketonenmeter tussen 1,5 en 3 mmol/l ligt, moet je je zorgen maken. Er zitten te veel ketonen in je bloed, en dat kan tot bloedverzuring leiden. Bel snel met je arts om te vragen wat je moet doen.
Bij een ketonenwaarde boven 3 mmol/l bel je direct 112!
Nog meer informatie over ketonen vind je op diabetes.nl